Op mijn verjaardag, 21 april 2022, gebeurde een wonder.
Het tekenen van de documenten van overdracht kunstwerken van Gezien van de Riet.
vlnr: Roberto Calzadilla, Rogelio Mayta en Luis Oporto
Zo’n kleine 500 kunstwerken van mij werden overgedragen aan Bolivia. Ja, ik kan dat in zijn volle betekenis schrijven: aan Bolivia, aan de bevolking van dat land. Bolivia, waar ik zoveel van ging houden, waar ik ruim tien jaar woonde en werkte.
Rogelio Mayta en Luis Oporto tonen het document van de overdracht
De ceremonie vond plaats in het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit ministerie droeg mijn werken over aan de Fundación Cultural del Banco Central de Bolivia. Onder de kleurige vlaggen werden de handtekeningen gezet.
Het werk gaat bewaard worden op de mooiste plek, temeer vanwege de visie van de Fundación Cultural, waarover later meer. Het is een grote eer. Ik ga naast mijn schoenen lopen.
Schilderijen in het Ministerie van Buitenlandse Zaken
In de prachtige zaal Tiahuanacu van het Ministerie waren schilderijen op ezels gezet.
Een tafel met illustraties
Op een tafel lagen brochures met mijn illustraties, en aquarellen voor diaseries en video. Het materiaal geeft een beeld van de inheemse volken van Bolivia.
Journalisten aan het werk
Roberto Calzadilla Sarmiento, Ambassadeur van Bolivia in Nederland
Roberto Calzadilla Sarmiento, Ambassadeur van Bolivia in Nederland, had persoonlijk gezorgd voor een veilige overtocht.
Citaten uit zijn verhaal:
“Mevrouw Van de Riet heeft tien jaar in Bolivia gewerkt als sociologe. Het is goed om in herinnering te brengen dat zij in 1981 Lucila de Morales heeft ontmoet, de voorzitster van de jonge Boerinnenbond ‘Bartolina Sisa’. Gezien maakte toen een tekening voor een affiche over de bijeenkomst waar Lucila de Morales het woord voerde.
Lucila de Morales en Holanda, 1981
Daarna ging Gezien naar Bolivia waar ze ook uitgebreid heeft samengewerkt met de Huisvrouwenfederatie van La Paz. Gedurende haar verblijf heeft ze zich ingeschreven bij de Kunstacademie van La Paz, om haar kunst verder te ontwikkelen.”
“Ik geloof dat dit een spoor is dat de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking in Bolivia heeft achtergelaten, deze verbondenheid om steun te geven aan de verschillende sociale organisaties.
De echtgenoot van mevrouw Van de Riet heeft gewerkt in de restauratie van de archieven van de Mijnwerkersvakbond van Bolivia, want tijdens de jaren van de militaire dictatuur was deze vakbondsgeschiedenis van de mijnwerkers verloren gegaan.”
Mijnwerker, olieverf op geprepareerd papier,1988, 43x43cm, door Gezien van de Riet
“Dit Nederlandse echtpaar heeft dus een sterke verbondenheid met Bolivia getoond. Zij voelden zich onderdeel van ons veranderingsproces.”
“Het stemt ons tevreden om hieraan een bijdrage te hebben gegeven. Dat is ook een voorbeeld van de “diplomatie der volken”.
Rogelio Mayta, Minister van Buitenlandse Zaken van Bolivia
Rogelio Mayta, Minister van Buitenlandse Zaken van Bolivia, sprak:
“Zoals zoveel personen geboren in andere breedtegraden, werd Gezien van de Riet verliefd op Bolivia en de Bolivianen. Ons doel van de sociale strijd werd ook haar levensdoel. En jarenlang was zij samen met ons in ons streven van de opbouw van onze Plurinationale Staat – sinds de eerste stappen waarin dit nog een embrionaal idee was.
Welnu, Gezien heeft ons haar werk nagelaten, of dat deel van haar werk dat de Bolivianen weergeeft, in verschillende activiteiten, op verschillende momenten. Door haar kunst laat ze ons onszelf zien, door een Europese bril. Maar met de bevriende blik van iemand met een warm gevoel, uitgedrukt in schilderijen en aquarellen, ook via onze eigen kunstvormen, en ook met een pedagogisch doel, door middel van heel veel illustraties.”
“Door middel van deze kunst kunnen we in zekere zin de interculturele diplomatie gestalte geven.”
“Mij rest slechts Gezien op afstand te bedanken omdat ze ons in de weg die ons volk heeft afgelegd enkele jaren heeft vergezeld, en lief en leed heeft gedeeld, en in zekere zin ook een Boliviaanse was, door middel van haar kunst. Duizendmaal dank!”
Luis Oporto Ordóñez, President van de Culturele Stichting van de Centrale Bank van Bolivia
Luis Oporto Ordóñez, President van de Culturele Stichting van de Centrale Bank van Bolivia, wijst op de grondwet (2009), die stelt dat Bolivia de plicht heeft om het cultureel patrimonium van het Boliviaanse volk vast te leggen, te bewaren, te restaureren, te verspreiden en te bevorderen. Dit is de missie van de Culturele Stichting.
Plurinationale Staat Bolivia betekent dat eigen culturen behouden kunnen blijven. De verschillende inheemse volkeren hebben recht op zelfbestuur binnen het raam van één staat.
De huidige regering is gebaseerd op de volksorganisasties.
Logo van de Culturele Stichting van de Centrale Bank van Bolivia
Luis Oporto:
“Het oeuvre dat we hier zien, gerepatrieerd uit Nederland (…) is afkomstig van de kunstenares genaamd Gezien van de Riet.”
“Altijd heeft ze samengewerkt met de sociale bewegingen, zoals de Boerinnenbond ‘Bartolina Sisa’. Altijd was ze er bij en ze heeft een oeuvre nagelaten dat nu ook geregistreerd moet worden.
Muurschildering ‘Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat’ in het Hospital Holandes, El Alto, Bolivia, door Gezien van de Riet, Alberto Medina en Filhy Torrelio, 1997
Het is een oeuvre mede bestaande uit een muurschildering, die een illustratie is van de wil van de Plurinationale Staat om de gezondheid van de Bolivianen te beschermen. Die muurschildering van Gezien van de Riet bevindt zich in het Hospital Holandes (Nederlands Ziekenhuis nabij La Paz, in El Alto).”
In de wachtkamer van het Hospital Holandes
“Zeer binnenkort zal het Nationaal Kunstmuseum haar werk exposeren, zodat de hele Boliviaanse bevolking het kan bewonderen.”
Oporto kondigde vast aan dat het Museo Nacional de Arte, Nationaal Kunstmuseum, eind dit jaar mijn werk zal exposeren, “zodat de hele Boliviaanse bevolking het kan bewonderen.” Dit laatste is bijzonder, de Fundación Cultural is van mening dat cultuur er voor iedereen moet zijn. Daartoe worden ook reizende tentoonstellingen georganiseerd. Het Museo Nacional de Arte, het ‘Rijksmuseum’ van Bolivia, valt onder de Fundación Cultural.
Oporto memoreerde eveneens het werk van Jeroen Strengers:
“Jeroen Strengers was degene die het herwinnen van dit historisch erfgoed van de Mijnwerkersbond heeft gerealiseerd, dat met de dictatuur van García Meza praktisch was verdwenen.”
“Hij maakt deel uit van dat leger van archivarissen die wij hebben geregistreerd in het Biografisch Woordenboek van Archivarissen van Bolivia, uitgegeven door het Vicepresidentschap van de Plurinationale Staat Bolivia, eerst in 2012 en daarna in 2016. In dat werk staat het project geregistreerd van het organiseren, bijeenbrengen en reconstrueren van het mijnwerkersarchief.”
Directeur van SIDIS, Jeroen Strengers, presenteert La Asamblea Popular, 2de van links, onder auspiciën van de Federatie van Mijnwerkersbonden. Rechts Edgar Ramirez, voorzitter van de Federatie van Mijnwerkersbonden.
Jeroen Strengers, 2de van links, met Luis Oporto, 2de van rechts, in het Archief van Comibol, 2007
De drie sprekers hadden er werk van gemaakt. Hun woorden hebben ons diep geraakt, juist omdat onze intenties zo goed werden begrepen, juist omdat wij de sociale bewogenheid proefden van de Fundación Cultural die ons ook dreef. Hun waardering is onvergetelijk. Bij het zien van de video waren we beiden ontroerd.
Aanwezig waren ook Fredy Mamani, Viceminister van Buitenlandse Zaken van Bolivia, en Iván Castellón, Directeur van net Nationaal Kunstmuseum van Bolivia.
Gregoria Reina Vallejos, de Secretaris Onderwijs van de Nationale Bond van Indiaanse Boerinnen van Bolivia ‘Bartolina Sisa’ en Luis Oporto met de brochure en het schilderij
Nog een extra verrassing: de Confederación Nacional de Mujeres Campesinas de Bolivia ‘Bartolina Sisa’ (Nationale Bond van Boerinnen) was ook present. Hun eerste brochures heb ik geïllustreerd. Zie verhaal in mijn blog 16: www.gezienvanderiet.nl/blog-es
Eerste brochure van de Nationale Bond van Indiaanse Boerinnen van Bolivia ‘Bartolina Sisa’, 1985
Gregoria Reina Vallejos, de Secretaris Onderwijs, vertegenwoordigde de bond, samen met andere leden. Haar shawl was getooid met het embleem van de bond, Bartolina Sisa, geboren in 1750. Bartolina was een legendarische strijdster tegen de spaanse overheersing. Wegblokkades werden toen al georganiseerd door de inheemse bevolking.
vlnr: Roberto Calzadilla, Rogelio Mayta, Gregoria Reina Vallejos en Luis Oporto met het document van overdracht
De izq. a der. Gregoria Reina Vallejos, Rogelio Mayta, Iván Castellón, Director del Museo Nacional de Arte, David Aruquipa
vlnr: Roberto Calzadilla, Iván Castellón, Directeur van net Nationaal Kunstmuseum van Bolivia, Rogelio Mayta, Luis Oporto en Gregoria Reina Vallejos
vlnr: Twee leden van de ‘Bartolinas’, Gregoria Reina Vallejos, David Aruquipa, Luis Oporto en anderen
David Aruquipa met twee schilderijen
David Aruquipa, van de Culturele Stichting van de Centrale Bank van Bolivia, bemiddelde het proces van overdracht op stimulerende en doeltreffende wijze. Ook verzorgde hij de foto’s van de overdracht. Ik ben hem dankbaar voor alles wat hij gedaan heeft.
Illustraties
Ik heb geprobeerd om van de illustraties kunst te maken waarin de indiaanse bevolking het onderwerp zou zijn, waarin zíj de hoofdrol speelden.
Uit ‘Zwangerschap’, het echtpaar, aquarel, 20x30cm, Gezien van de Riet
Ik deed mijn uiterste best en hoopte dat mijn illustraties hun zelfbeeld zou versterken in de strijd voor een rechtvaardige maatschappij. Ik streefde naar een esthetisch niveau waar mensen van zouden kunnen genieten. Op die manier zou ik een kleine bijdrage kunnen leveren.
Uit ‘Zwangerschap’, ernstig gesprek, aquarel, 20x30cm, Gezien van de Riet
De gangbare kunst was niet bedoeld voor de inheemse bevolking. Zij werden zelden als levensechte mensen afgebeeld. Echter, wanneer mensen op een ware en mooie manier worden weergegeven is herkenning mogelijk en kan liefde en trots worden opgewekt. Dit was mijn drijfveer, al ik moest nog veel leren.
Gezien van de Riet woont een feest bij op de Altiplano
Zo ging ik als sociologe naar Bolivia en keerde als kunstschilder terug.
Exposities:
Kunstzaal van Heijningen. 20 mei – 16 juni. Open: woensdag t/m zaterdag van 12.00-17.00 uur en zondag van 13.00 – 17.00 uur. www.kunstzaalvanheijningen.nl
Museum Møhlmann. ‘De Meesterhand’, Het schilderen voorbij. Het aanzien van (mijn) 1956.
3 april – 31 juli. Appingedam. Open: Vrijdag, zaterdag, zondag van 13.00 tot 17.00 uur.
https://www.museummohlmann.nl/
Museum Møhlmann, Onafhankelijke Realisten Tentoonstelling, eind september – eind december.
Museo Nacional de Arte, eind 2022, La Paz, Bolivia. Later meer.