TRAC2018, The Representational Art Conference in Holland
Gezien van de Riet. Met een artikel van Lorena Kloosterboer

TRAC2018, The Representational Art Conference, was voor het eerst in Europa, en wel in het land van Rembrandt.
De conferentie ging gepaard met de expositie ‘Classical Art’, Zaailand, Frisian Gallery, Leeuwarden, 1 mei tot 24 juni. Mijn ‘Duinen in de sneeuw’ hangt er ook.

Enkele indrukken van TRAC2018:

Ernst van de Wetering en ik gaven samen een lezing. Ernst van de Wetering over het kunnen beoordelen van de kwaliteit van een kunstwerk, waarbij hij schilderijen van Rembrandt zelf en van zijn leerlingen vergelijkt.
In de eerst volgende blog komt mijn lezing ‘Imitatio et Inventio’ aan bod.

Nu een verslag van TRAC2018,  A movement is sweeping the art world, geschreven door Lorena Kloosterboer voor Poets and Artists: https://www.poetsandartists.com/magazine/2018/5/11/kloosterboer-on-trac-2018
Jeroen Strengers vertaalde het in het Nederlands en Spaans, te lezen op deze blog.

Een beweging trekt door de kunstwereld
Lorena Kloosterboer

The Representational Art Conference 2018 –de Realistische Kunstconferentie 2018, kortweg TRAC2018– werd gehouden van 1 tot 4 mei in Leeuwarden. Het motto van TRAC: ‘A movement is sweeping the art world’ (‘Een beweging trekt over de kunstwereld’) begroet de dialoog van opwindende ideeën en nieuwe ontwikkelingen in de realistische kunst van de 21^e eeuw. De overkoepelende term ‘representational art’ wordt door TRAC gedefinieerd als een grote verscheidenheid van op vaardigheden gebaseerd werk in een breed scala van technieken gegrondvest op herkenbare weergaven van de werkelijkheid, die –hoewel dood en irrelevant verklaard door de ‘kunstpolitie’– overduidelijk een langzame maar zekere wedergeboorte beleven. TRAC is één van de bewegingen en instituties die zich momenteel bezighouden met het gebrek aan kritische waardering met betrekking tot realistische kunst en die de kwaliteit, het belang en de academische standaarden ervan willen bevorderen door niet-doctrinaire bijeenkomsten.

Kunstenaars, wetenschappers, schrijvers, docenten,  historici, filosofen, kunstcritici, beroepsmensen van musea en galeries en kunstverzamelaars kwamen van over de hele wereld bijeen om paneldiscussies, toespraken, paper presentaties, tentoonstellingen en demonstraties bij te wonen. Er werd in het bijzonder aandacht geschonken aan de uitwisseling van ideeën met betrekking tot de beoordeling van artistieke kwaliteit, met een speciale focus op de waarde en het bereik van op vaardigheden gebaseerd kunstonderwijs. Kunstopleidingen van over de hele wereld waren uitgenodigd met als doel om ze samen te brengen in een internationaal verbond. Eén van de vele interessante onderwerpen van TRAC was de rol van de realistische kunstenaar in de 21^e eeuw en hoe op vaardigheden gebaseerde kunst verder moet om relevant te zijn in dit nieuwe tijdvak.

De meeste activiteiten vonden plaats in de conferentieruimten van het WTC Leeuwarden en overlapten elkaar vaak in de tijd, zodat de deelnemers moesten kiezen welke onderwerpen hen het meest aanspraken – bij verschillende gelegenheden voelde ik me in tweestrijd staan over welke activiteit ik zou bijwonen en wenste ik dat ik op twee plaatsen tegelijk kon zijn. De agenda bood een schat aan fascinerende onderwerpen gepresenteerd door prominente sprekers, filosofen van naam en wereldberoemde kunstenaars – het is een zeldzaamheid om zoveel uitzonderlijk erudiete mensen in één locatie bijeen te zien en het voelde als een geschenk om ze te kunnen ontmoeten en spreken.

Gelukkig werkte het Nederlandse weer voor de verandering een keer mee, want niet alle activiteiten vonden binnen plaats. Er waren ook uitjes, zoals een tochtje door de grachten van Leeuwarden met bootjes die ons voerden naar de opening van de Classical Art Exhibition in de Frisian Gallery Zaailand, ingeleid door Peter Trippi, vlakbij het Fries Museum waar een tentoonstelling van M.C. Escher wordt gehouden. Op de laatste dag hebben we nog drie musea bezocht, waarover later meer.

Als gevolg van deze bezielende ervaring voelde ik me geïnspireerd om erover te schrijven – om het in zekere zin opnieuw te beleven. Het punt is dat ik binnen deze beperkte ruimte onmogelijk recht kan doen om deze vier schitterende dagen adequaat te beschrijven, dus ik leg me erbij neer om een beknopt verslag te schrijven in de hoop dat het lezers inspireert om de volgende TRAC bij te wonen. Bijzondere dank gaat uit naar Annelies Meester voor haar harde werk en vriendelijke gastvrijheid gedurende de conferentie. Ik vraag excuus aan degenen die ik niet bij naam noem, maar die aan deze conferentie hebben bijgedragen met hard werken, intelligente inzichten, krachtige dialogen, prachtige kunst en warme kameraadschap.

Vanaf het moment van mijn aankomst hing er een tastbare opwinding in de de lucht, waarschijnlijk deels vanwege het feit dat deze conferentie een veilige haven was voor realistische kunstenaars die zich volledig konden richten op belangrijke zaken in plaats van steeds hun stilistische keuzes te moeten verdedigen. TRAC2018 schiep een gevoel van gemeenschap, identificatie en betrokkenheid, wat niet alleen emotioneel belangrijk is maar ook in hoge mate stimulerend voor realistische kunstenaars zoals ik, die de meeste tijd achter gesloten deuren werken.

Zoals te verwachten met groepsdynamica waren er aanvaringen van ego’s en, belangrijker nog, botsingen van verschillende ideeën die leidden tot intense debatten die de participatie zo stimulerend en tot nadenken stemmend maakte. Het is duidelijk dat er geen reden zou zijn om bijeen te komen als iedereen het bij voorbaat overal over eens was. Meestal was er overvloedige openheid en de wil om elkaar te begrijpen en nieuwe ideeën in de praktijk te brengen. Dit is waar TRAC voor mij over gaat. Maar je hoeft me niet op mijn woord te geloven – ik zal anderen laten spreken over hun TRAC2018 ervaring.

 

Michael Pearce, medeoprichter van TRAC en gepassioneerde drijvende kracht achter deze beweging zei me: “TRAC is fantastisch – dit is waar je andere mensen kunt vinden die begrijpen waarom je zo opgewonden bent over het overbrengen van verf en klei in mooie vormen. Het is een gemeenschap. Het is uitdagend, opwindend, en geweldig. Ik houd ervan om nieuwe mensen te ontmoeten die nieuwe ideeën in het gesprek brengen over hoe realistische kunst de 21^e-eeuwse kunst aan het veranderen is.” Pearce is vooral blij met de resultaten van de bijeenkomst van dit jaar: “Er was een echte kracht in de conferentie – een magisch gevoel van transformatie. We zijn een nieuwe richting ingegaan. Er is een nieuw gevoel van ontluikende vrijheid in onze kunstproductie.”

Corinna Wagner, Associate Professor in Literatuur en Visuele Cultuur aan de Universiteit van Exeter, en ook fotograaf, gaf een fascinerende keynote lezing getiteld ‘Het Anatomische Oog: Realisme en het Lichaam in de Visuele Cultuur’ begeleid door een betoverende diapresentatie. Wagner beschreef haar ervaring enthousiast: “Ik heb heel veel conferenties en symposia en bijeenkomsten bezocht en ik heb nooit zo’n gevoel van gemeenschap en collegialiteit meegemaakt als op TRAC2018. Het mooie is dat iedereen een liefde voor realistische kunst deelt, maar er is veel debat en een gezond verschil van mening over alles, zelfs over wat het precies is. We hebben gedebatteerd over de verschillen tussen figuratieve kunst en moderne (en/of postmoderne) kunst, en de achterliggende filosofieën. We waren het ook oneens over de geschiedenissen en de nieuwe richtingen van het realisme. Maar die debatten waren geweldig opwindend en levendig en ook vol gelach en onderhandeling.”

De vermaarde filosoof Stephen Hicks gaf een keynote lezing waarin hij het had over de negatieve taal van postmoderne schrijvers. Over zijn ervaring op TRAC zei hij: “Ik vond vooral mijn interacties de moeite waard met filosofische kunstenaars als Odd Nerdrum en Michael Pearce en de anderen die meededen in geïmproviseerde ronde tafel-discussies – en natuurlijk het vriendschappelijke geredetwist met een drankje erbij ’s avonds.”

De kunstenaar Virgil Elliott zei: “Ik was heel blij om deel uit te maken van TRAC2018 en dat twee van mijn schilderijen toegelaten werden tot de tentoonstelling daar en later in de Frisian Gallery. Mijn verhaal over Vermeer was goed bezocht en kennelijk goed ontvangen, ondanks het feit dat ik toen nog last had van jet lag. Ik heb nu veel nieuwe vrienden in Nederlanden en elders als gevolg van mijn deelname aan deze heel goed geplande bijeenkomst. Ik neem mijn hoed af voor de organisatoren, Tom Hageman, Peter Trippi, Annelies Meester, Michael Pearce, en voor de California Lutheran University voor de financiering. Bedankt allemaal voor een geweldige ervaring!”

Kunstenares Erica Hyatt zei: “Het is mij opgevallen hoe bepaalde bijdragen me er echt te brachten om veel meer na te denken over onze verantwoordelijkheid als realistische kunstenaars in een bredere culturele en maatschappelijke context. Ik was verrast over het academische niveau van de conferentie en ik vond de vermenging van wetenschappers en kunstenaars van over de hele wereld een soort broedplaats voor inspiratie en leren. Deze paar dagen samen met kunstenaars en academici van over de hele wereld hebben gewerkt als een katalysator; ze hebben me blootgesteld aan nieuwe ideeën die me aan het denken gezet hebben over mijn eigen kunst in een veel bredere maatschappelijke context. En niet te vergeten: ik had een absoluut plezier, door hernieuwd contact met oude vrienden, door mensen met wie ik gecorrespondeerd had in levende lijve te ontmoeten, en door nieuwe vriendschappen te sluiten. Ik ben oude opvattingen kwijtgeraakt, heb het respect voor één van mijn oude helden verloren, maar ik heb er echtere en substantiëlere vervangingen voor gevonden.”

Curator en Fine Art Consultant Joseph Bravo heeft als levensdoel om de intrinsieke waarde en verlichtende kracht van de schone kunsten te delen. Na een laat nachtje met een stimulerende en verhelderende conversatie over wereldpolitiek en de zin van het leven als kunstenaar zei hij me: “TRAC biedt altijd kansen voor kunstenaars om ideeën uit te wisselen, nieuwe technieken of praktische aanpakken te leren en om nieuwe vriendschappen voor het leven te sluiten. Deze conferentie in Leeuwarden was geen uitzondering. Net als altijd heb ik sommige buitengewoon getalenteerde en briljante mensen ontmoet, belangrijke professionele contacten gelegd en een paar opwindende projecten geïnitieerd die de komende jaren tot bloei zullen komen. TRAC biedt haar deelnemers het vertrouwen en de kameraadschap om de doelen van hun artistieke loopbaan te realiseren en hun creatieve potentieel te bereiken.”

Elina Cerla, een jonge kunstenares die filosofie en culturele theorie heeft gestudeerd en die indruk maakte met haar duidelijk geformuleerde standpunten, hield een exposé over de constructie van figuratieve taal via vorm, inhoud en proces. Zij beschreef haar ervaring als: “De week van TRAC is zo’n psitieve, bevestigende en verrijkende ervaring geweest. Ik heb het gevoel dat ik in een ruimte was voor ideeën over schilderen waar mijn passies als schilderes en onderzoekster plotseling op hun plaats vielen–ik voelde me thuis. Ik ben geen representationele schilderes in de enge betekenis die vaak geassocieerd wordt met het realisme, dus ik val nog al eens tussen wal en schip. Maar bij TRAC voelde ik dat iedereen daar kritisch geëngageerd was met hetzij hun eigen werk, hetzij met de ideeën die ten grondlag liggen aan het schilderen, en vaak met beide. Het was fantastisch om omgeven te worden door zo’n grote groep gepassioneerde en uiterst kundige schilders. Het is helemaal geen kliek, maar een gemeenschap, die open staat voor het ter dissussie stellen van grenzen en voor een constante herdefiniëring. Voor mij is dit de kern van het schilderen als manifestatie van het menselijk bestaan. Ik kwam thuis met zo’n hernieuwd gevoel van energie en zin om weer naar mijn penselen te grijpen, maar nooit ver van de aantrekkingskracht van boeken. Het was geweldig om mijn paper te kunnen presenteren binnen deze context en ik hoop dat mijn manier om het schilderen te benaderen misschien wat nieuwe discussie losmaakt die in de toekomst verdergaat.”

Kunstenaar Conor Walton, wiens schilderij The Key onlangs de eerste prijs won op de prestigieuze ModPortrait Competition in Spanje, en dat wordt opgenomen in de permanente collectie van het Europees Museum van Moderne Kunst MEAM in Barcelona, gaf een live demonstratie door het schilderen van een portret van Joseph Bravo in twee sessies. NA afloop vertelde Walton me: “Er is een uniek gesprek gaande op TRAC over de aard en toekomst van de hedendaagse figuratieve kunst. Geleid door de genereuze geest van haar oprichter, Michael Pearce, staat het geweldig open voor verschillende gezichtspunten: alle stemmen zijn welkom en iedereen wordt gehoord. En er is zoveel passie! In het gezelschap zijn van mensen die zoveel geven om wat zij doen schept een aanstekelijk enthousiasme. Ik denk dat iedereen gestimuleerd en versterkt weggaat, met vriendschappen voor het leven.”

Peter Trippi, hoofdredacteur van Fine Art Connoisseur, dynamisch deelnemer aan gesprekken en paneldiscussies en een energiebron vol ideeën voor toekomstige projecten, zei me: “Hoe handig Facebook en andere sociale media ook kunnen zijn, het haalt het niet bij een echte bijeenkomst, onder één dak, om een groep collega’s een echt gevoel van verbondenheid te geven. Ik ben uit Leeuwarden gekomen met het gevoel gestimuleerd te zijn en verbonden met gelijkgestemde geesten die ik al jaren ken en ook die ik pas ontmoet heb, net als bij de twee vorige edities van TRAC. Ik kijk nu al uit naar de volgende ronde!”

Kunstenares Joke Frima, die de derde prijs won met haar prachtige schilderij Rainy Day Lotus op de TRAC tentoonstelling, gaf een hartstochtelijke lezing over het leven en de onderwijsmethoden van Nerina Simi, bij wie zij gestudeerd heeft in Florence. Zij zei: “TRAC2018 was een overweldigende ervaring. Een enorm aantal lezingen en inzichten werden op ons losgelaten; over politieke invloeden op de kunst, Dewey, Roosevelt, Hitler en Stalin. Verrassend was dat Nixon één van de grootste promotoren van moderne kunst is geweest, door enorme sommen geld in het modernisme te pompen. Kant en Hegel werden herhaaldelijk genoemd. Discussies over waarheid in schoonheid, het gebrek aan theorie voor het realisme, Duchamp’s conceptuele kunst, kunstmatige intelligentie, de zogenaamde krokodillenvijver gecreëerd door de kunstpolitie… Het was duizelingwekkend en zeer inspirerend. Ik keer nu blij terug naar de stilte van mijn studio.”

Zowel Frima als ik waren onder de indruk van de eloquente uiteenzetting van Mandy Theis Hallenius over haar proactieve inspanningen om ‘skill-based’ (op vaardigheden gebaseerde) kunstopleidingen voor nieuwe generaties te ondersteunen en te verspreiden, en van het sterke betoog van Jennifer Sendall over hoe de zaak van de realistische kunst te versterken als instrument voor de opbouw van een meer creatieve, ecologische en wederzijds voordelige samenleving.

José Manuel Infiesta, directeur van het Europees Museum van Moderne Kunst MEAM in Barcelona, nam deel aan een interessante paneldiscussie samen met Michael Pearce, Jorge Egea, Peter Trippi en Virgil Elliott. Ze spraken over de beoordeling van kunst, waarden en kwaliteitscriteria, kunstkritiek, kunstbevordering, en manieren om het respect van het publiek voor op vaardigheden gebaseerde kunst te herstellen. Infiesta is een invloedrijk pleitbezorger voor figuratieve kunstenaars; zijn museum onderscheidt zich van alle andere door uitsluitend figuratief werk te verzamelen van levende realistische kunstenaars.

Over de conferentie zei hij: “TRAC probeert op een bepaalde manier een theoretische achtergrond of meer intellectuele samenhang te geven aan de groeiende trend in de huidige kunstwereld om de traditie te herwinnen, om de verwoestingen ongedaan te maken gegenereerd door de abstractie van de 20^e eeuw, om een figuratief model voor artistieke expressie te hervinden. Zo hebben we, naast verschillende workshops door gevestigde kunstenaars zoals Conor Walton, uitermate interessante lezingen bijgewoond door schilders als Odd Nerdrum. We hebben ook gedebatteerd over de richting van de 21^e -eeuwse figuratieve kunst. Het was zonder twijfel een opwindende gelegenheid om gezichtspunten te vergelijken, nieuwe ideeën op te doen en na te denken over toekomstige wegen.” Infiesta voegde eraan toe: “En tot slot is het nodig om het uiterst interessante contrast op te merken in gezichtspunten en gevoeligheden tussen Amerikanen en Europeanen – twee continenten met vergelijkbare niveaus van onderwijs en cultuur maar met voldoende gedifferentieerde artistieke tradities om volledig unieke sensitiviteiten te genereren, die op hun beurt leiden tot zeer verschillende perspectieven op de toekomst van de hedendaagse kunst.”

Jorge Egea, beeldhouwer en onderzoeker, presenteerde een paper over het Europees Museum van Moderne Kunst MEAM. Na deelgenomen te hebben aan TRAC2015 in Ventura (Californië), kent hij het belang van het oog in oog ontmoeten en de uitwisseling van ideeën met medekunstenaars, voorbij de sociale media. Hij stelde: “De beweging begonnen door Michael Pearce en het samenkomen van kunstenaars, academici, curatoren en kunstcritici heeft een leegte opgevuld voor de hedendaagse figuratieve kunst. TRAC is een ruimte waar wij kunnen reflecteren en nieuwe theorieën creëren gebaseerd op het werk van 21^e -eeuwse realistische kunstenaars. Hier theoretiseren wij over het maken van figuratieve kunst en formuleren wij filosofisch-esthetische ideeën die de betekenis van de representatie ondersteunen. Dit stelt ons in staat om verschillende perspectieven of benaderingen te zien van een verschijnsel gemeenschappelijk voor alle deelnemers.”

Hij voegde daar enthousiast aan toe: “Als het eerste succes van TRAC het aankaarten is van het brede veld van de realistische kunst, dan is het tweede succes de grote verbinding die gelegd is tussen de deelnemers via sociale netwerken, waardoor een gemeenschap is gecreëerd. Mijn ervaring op TRAC2018 is heel positief geweest, want het heeft me in staat gesteld de persoonlijke banden te versterken met sommige mensen die ik drie jaar geleden heb ontmoet en om nieuwe mensen te ontmoeten die op hetzelfde terrein werken hier in Europa. Het belang ligt in de tastbare kennis waardoor nieuwe projecten, nieuwe samenwerkingen en nieuwe ideeën kunnen opkomen voor toekomstige edities van TRAC.”

Ik wil een spotlight richten op kunstenares Gezien van de Riet, die zo aardig was om mij uit te nodigen om TRAC2018 bij te wonen: haar opgewekte glimlach en snelle geest brengen licht in elke kamer. Na twee eerdere TRAC-bijeenkomsten te hebben bijgewoond, en het belang inziend van een een internationale beweging die de hedendaagse klassieke kunst versterkt en verrijkt, legde Van de Riet het idee om deze conferentie in Europa te houden voor aan Tom Hageman, kunstenaar en oprichter van de Klassieke Academie in Groningen. Zij waren de krachten achter het brengen van TRAC naar Leeuwarden, de Europese Culturele Hoofdstad van 2018.

Hageman’s passie ligt in de wereldwijde herleving van klassiek, figuratief, op vaardigheden gebaseerd kunstonderwijs. Hij stelt: “Het einddoel is de vorming van een International League of Fine Art Schools (ILFAS; Internationale Bond van Kunstopleidingen), dat begint als een digitaal platform om op vaardigheden gebaseerde kunstopleidingen te promoten via summer schools, master classes en post graduate opleidingen. We zullen nauw samenwerken met het Amerikaanse Da Vinci Initiative, dat succesvol opereert op middelbare scholen overal in de Verenigde Staten.”

Gezien van de Riet hield een keynote lezing samen met kunstenaar, auteur en ’s werelds eerste Rembrandt-autoriteit Ernst van de Wetering. In hun presentatie bestreed Van de Riet met passie de nog steeds voortlevende notie dat naturalistisch realisme niets anders is dan fantasieloze nabootsing, waarna Van de Wetering deze stelling onderbouwde door Rembrandt te presenteren als een rationele kunstenaar die duidelijke keuzes maakte met betrekking tot zijn schildermethodes, stijl, en gebruik van licht en schaduw.

Op de vraag naar haar TRAC2018 ervaring, antwoordde Van de Riet: “Er wordt wereldwijd voortreffelijke realistische kunst gecreëerd, maar die krijgt in het algemeen niet de aandacht en het respect van de media en de kunstinstellingen – dat moet veranderen. Als één van de internationale platforms voor kunstenaars en kunstliefhebbers is TRAC ervoor om verandering te brengen. Het is een platform waar we gedachten en ideeën uitwisselen over bijvoorbeeld hoe ons te verbinden met jongere generaties, het nut van het bekritiseren van het kunst establishment, het versterken en bevorderen van realistische kunst, en het vinden van een balans in al deze belangrijke zaken.”

Ze vervolgt enthousiast: “TRAC is een inspirerend platform waar topkunstenaars demonstraties geven, waar samenwerking ontstaat, ervaringen uitgewisseld worden en vriendschappen gevestigd worden. En dat alles met een hartverwarmend enthousiasme. Elke TRAC heeft een sneeuwbaleffect. Soms is er maar één persoon nodig om een nieuw idee om te vormen tot concrete actie om de bal te laten rollen. Ik ben zo blij en trots dat TRAC dit jaar in Nederland gehouden is! TRAC – voor het eerst in Europa!”

We begonnen de slotdag van TRAC met een boeiende keynote lezing door Joseph Bravo, die leidde tot een actieve en gepassioneerde groepsdiscussie dankzij zijn talent om anderen bij het gesprek te betrekken. Jammer genoeg moest de discussie na een uur stoppen omdat we de bus moesten halen voor een tour langs drie museumtentoonstellingen. We bezochten de tentoonstelling Noordelijke Romantiek in het Groninger Museum, en gingen toen naar de American Dream –een heerlijk overzicht van Amerikaans realisme en fotorealisme waarvoor  Peter Trippi adviseur van de curatoren was– gezamenlijk georganiseerd door het Drents Museum in Assen en de Kunsthalle Emden in Duitsland.

Die avond werd TRAC2018 beëindigd met een slotdiner gesponsord door de Gemeente Leeuwarden in het WTC Hotel, waar de tafels bezet werden door geanimeerde deelnemers die hun gedachten en indrukken van vier schitterende dagen deelden, omhelzingen en adressen uitwisselden en beloofden contact te houden. Het diner werd kort onderbroken door twee minuten stilte die elk jaar op 4 mei gehouden wordt ter herdenking van de Nederlandse oorlogsslachtoffers.

TRAC in een notendop

Er zijn echte vriendschappen gesmeed, projecten gepland, ideeën uitgewisseld, geesten gevoed, hersenen gekraakt, geestelijke en creatieve accu’s opgeladen – het was een waarlijk zinvolle, stimulerende en inspirerende ervaring. Ik raad alle kunstenaars sterk aan om mee te doen aan de volgende TRAC – waar en wanneer die ook mag plaatsvinden. Zie je daar!

Find TRAC2018 on Facebook
Please contact me if I used your photograph without crediting you.

Door Lorena Kloosterboer, realist artist & author © Antwerp, May 2018

Vertaling van Engels naar Nederlands door Jeroen Strengers